Sở hữu một quần thể đảo nhiều cảnh sắc thiên nhiên tươi đẹp với hơn 200km chiều dài bờ biển bao quanh cùng nhiều bãi tắm còn giữ nguyên vẻ đẹp hoang sơ, có Vườn quốc gia diện tích gần 20.000 ha…, từ lâu, Côn Đảo được nắm rõ ràng là một trong những vùng trọng điểm phát triển du lịch của tỉnh Bà Rịa- Vũng Tàu.
Để giữ mãi vẻ đẹp thanh khiết vốn có một vùng biển trời linh thiêng của Tổ quốc, chính quyền và nhân dân Côn Đảo luôn ý thức trong việc bảo tồn, gìn giữ tài nguyên, thiên nhiên, môi trường…
Vườn quốc gia Côn Đảo nằm ở phía Đông Nam tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu, cách cửa sông Hậu 80 km, nằm trong khu vực quần đảo Côn Sơn với gần 6.000 ha trên cạn và 14.000 ha đất ngập nước cùng các hệ sinh thái: Rạn san hô, rừng ngập mặn, cỏ biển… Được bảo tồn khá nguyên vẹn. Rùa biển – loài động vật quý hiếm có nguy cơ tuyệt chủng trên toàn cầu.
1. Thiên nhiên ưu đãi phong phú sinh học
Nhiều loại sinh học rừng của Vườn quốc gia Côn Đảo được các những người có chuyên môn khoa học trong và ngoài nước đánh giá cao với kiểu rừng chính là: Kiểu rừng kín thường xanh mưa ẩm nhiệt đới và kiểu rừng kín nửa rụng lá mưa ẩm nhiệt đới. 4 hệ sinh thái: Hệ sinh thái rừng trên vùng đồi núi thấp, hệ sinh thái rừng trên đồi cát và bãi cát hạn ven biển, hệ sinh thái rừng ngập nước phèn và hệ sinh thái rừng ngập mặn.
Vườn đất nước Côn Đảo hội tụ đủ các yếu tố đa dạng sinh học rừng, đa dạng sinh học biển, cùng lúc đó còn có hệ sinh thái đất ngập nước (bao gồm đất ngập nước phèn và đất ngập nước mặn) cùng nhiều dạng hệ sinh thái đặc hữu khác. Có thể nói, Vườn đất nước Côn Đảo sở hữu cả rừng “vàng” và biển “bạc”.
Vì vậy, việc bảo tồn và phục hồi các hệ sinh thái rừng, sinh thái biển, sự phong phú sinh học và các loài động vật, thực vật bản địa, quý hiếm, các sinh cảnh tự nhiên độc đáo. Phòng hộ, bảo vệ môi trường. Dùng hợp lý tài nguyên đa dạng sinh học và các dịch vụ môi trường rừng để phát triển du lịch sinh thái, tạo cơ sở cho sự phát triển bền vững về kinh tế – xã hội của Côn Đảo có vai trò cần thiết.
Côn Đảo có 1.077 loài thực vật bậc cao có mạch và 160 loài động vật, trong đó, 44 loài thực vật được phát hiện đầu tiên ở Côn Đảo, có 11 loài thực vật mang tên Côn Sơn. Các đảo thuộc quần đảo Côn Đảo sở hữu nhiều loài thực vật quý hiếm như: Lát hoa, Găng néo, Quăng lông… ngoài ra, Côn Đảo còn nổi tiếng với 4 loài động vật đặc hữu là: Sóc đen Côn Đảo, Thạch sùng Côn Đảo, Khỉ đuôi dài Côn Đảo, Rắn khiếm Côn Đảo…
Về đa dạng sinh học biển, Côn Đảo có các hệ sinh thái nổi bật nhất của một vùng biển nhiệt đới là hệ sinh thái rừng ngập mặn với diện tích khoảng 30 ha. Hệ sinh thái thảm cỏ biển với diện tích gần 1.000 ha và hệ sinh thái rạn san hô với diện tích gần 2.000 ha.
Đến nay, ghi lại và xác nhận 1.725 loài sinh vật biển với 46 loài thực vật ngập mặn, 133 loài rong biển, 11 loài cỏ biển, 226 loài thực vật phù du, 143 loài động vật phù du, 360 loài san hô, 130 loài giun nhiều tơ, 116 loài giáp xác; 187 thân mềm, 115 loài da gai, 205 loài cá rạn san hô, 9 loài bò sát biển, 37 loài chim biển và 7 loài thú biển trong số đó 72 loài sinh vật nguy cấp, quý hiếm.
2. Trọng điểm bảo tồn rùa biển
Công tác bảo tồn rùa biển tại Vườn đất nước Côn Đảo được thực hiện từ những năm 90 bằng việc thành lập 5 Trạm Kiểm lâm ở các đảo nhỏ có rùa biển thường xuyên lên đẻ trứng nhằm ngăn chặn sự xâm nhập bất hợp pháp, khai thác trái phép rùa biển tại các đảo nhỏ. Đây chính là định hướng chiến lược có vai trò cần thiết trong bảo tồn thiên nhiên nói chung, bảo tồn tài nguyên biển, rùa biển tại Côn Đảo nói riêng.
Trước đây, các cán bộ và kiểm lâm viên thực hiện nghiên cứu, bảo tồn với phương châm “vừa tự nghiên cứu, vừa triển khai” không có chuyên môn, tư liệu về rùa biển cũng giống như không có sự hướng dẫn, hỗ trợ của các cơ quan khoa học trong và ngoài nước.
Đến năm 1995, Ban Quản lý Vườn đất nước Côn Đảo đã đề xuất và được Quỹ Quốc tế Bảo vệ Thiên nhiên (WWF) tài trợ thực hiện dự án “Bảo tồn và cứu hộ rùa biển tại Côn Đảo”.
Đến năm 2016, WWF tiếp tục tài trợ ngân sách cho 10 cán bộ tham gia khóa đào tạo và tham quan về bảo tồn biển, bảo tồn rùa biển tại Philippines và Malaysia. Đây chính là những sáng kiến, dấu mốc cần thiết trong sự nghiệp bảo tồn các hệ sinh thái biển, rùa biển tại Côn Đảo mà Vườn đất nước Côn Đảo thực hiện.
Từ đấy, công tác bảo tồn biển, bảo tồn rùa biển được nhiều tổ chức khoa học, bảo tồn nội địa và quốc tế hỗ trợ.
Tại Côn Đảo mùa làm tổ của Rùa xanh tập trung từ tháng 4 đến tháng 11 nhưng cao điểm là từ tháng 7 đến tháng 9 hàng năm, Rùa xanh di cư từ vùng kiếm ăn đến khu vực làm tổ, thời kỳ giao phối xảy ra trên đường di cư và trước các bãi đẻ, thời kỳ này thường xảy ra từ 1 – 2 tháng.
Sau khi giao phối 2 đến 4 tuần rùa đực di cư về khu vực kiếm ăn, rùa cái lên bãi làm tổ lần đầu, sau thời gian từ 11 – 13 ngày nghỉ tạo trứng tiếp tục lên bãi đẻ lần 2. Một rùa mẹ trong mùa sinh sản bình quân đẻ 3 lần/năm với khoảng 80 trứng/tổ. Tại Côn Đảo, trường hợp cá biệt một cá thể rùa mẹ đẻ 11 tổ/năm và đạt số trứng là 993 trứng; chu kỳ sinh sản giữa 2 mùa là 1 – 5 năm.
Theo thống kê, từ năm 1994 – 2018, Vườn đất nước Côn Đảo đã đeo thẻ cho trên 3.367 rùa mẹ, ghi lại và xác nhận khoảng 10.338 rùa mẹ lên bãi đẻ trứng; đã di dời cứu hộ thành công 25.345 tổ rùa với tổng số trứng là 2.281.072 trứng; ấp nở và thả về biển có kiểm soát 1.815.827 cá thể rùa con với tỷ lệ nở trung bình 80%
Vườn phối hợp với Liên minh bảo tồn thiên nhiên toàn cầu tại đất nước ta tổ chức chương trình tự nguyện viên tham gia bảo tồn rùa biển. Đến năm 2018 đã có 180 tự nguyện viên tham gia, đóng góp 1.504 ngày công, cùng Kiểm lâm thực hiện công việc theo dõi, di dời an toàn 1.430 tổ trứng với 128.629 trứng; theo dõi số rùa con nở 756 tổ, thả về biển 62.217 cá thể rùa con.
3. Xã hội hoá trong công tác bảo vệ rùa biển
Nhiều năm qua, bảo tồn rùa biển đã biến thành hoạt động thường xuyên, liên tục và được sự ủng hộ, chung tay góp sức của người dân cũng giống như chính quyền các cấp tại Côn Đảo.
Bên cạnh đấy, nhằm truyền tải sâu rộng thông điệp bảo vệ rùa biển, nhiều hoạt động tuyên truyền, phổ biến giáo dục nâng cao nhận thức của cộng đồng về bảo tồn rùa biển, bảo vệ động vật hoang dã và bảo vệ môi trường trên địa bàn huyện Côn Đảo. Như: Phim tài liệu, phóng sự, bảng tuyên truyền, pa-nô, áp phích về bảo vệ rùa biển và ký cam kết bảo vệ rùa biển tại các cơ sở kinh doanh trên địa bàn huyện; phổ biến tài liệu giáo dục về bảo tồn rùa biển trong các cấp tiểu học, trung học cơ sở và du khách, cộng đồng cư dân trên đảo.
Thực hiện chiến lược hành động quốc gia bảo tồn rùa biển giai đoạn 2016 – 2025 về khuyến khích xã hội hóa công tác bảo tồn rùa biển thông qua sự tham gia của các công ty, tổ chức, cá nhân. Ban Quản lý Vườn quốc gia Côn Đảo phối hợp với doanh nghiệp trách nhiệm hữu hạn Côn Đảo Resort khai triển giải pháp phối hợp phục hồi và bảo tồn bãi đẻ Rùa biển tại Đất Dốc, huyện Côn Đảo giai đoạn 2018 – 2020. Qua 1 năm khai triển, bước đầu đã đạt được mục đích đề ra và mang lại thành công ngoài chờ đợi.
Đây có khả năng xem là mô hình đầu tiên về bảo tồn, quản lý rùa biển có sự tham gia của doanh nghiệp du lịch. vào thời điểm hiện tại, một vài bãi biển là sinh cảnh đẻ trứng của rùa biển đã được được quy hoạch, xây dựng khu nghỉ dưỡng để phục vụ du lịch, việc nhân rộng mô hình này có thể phục hồi các bãi đẻ của rùa biển tại Việt Nam.
Qua 25 năm thực hiện công tác bảo tồn rùa biển, Vườn đất nước Côn Đảo đã thực hiện thành công và hiệu quả chương trình bảo tồn, cứu hộ rùa biển, nghiên cứu các đặc tính sinh học và mô hình, phương pháp bảo tồn rùa biển đạt kết quả tốt. đồng thời, chia sẻ các mô hình và phương pháp cho các đơn vị bảo tồn rùa biển trên toàn quốc.
Các kết quả nghiên cứu về bảo tồn Rùa biển tại Vườn đất nước Côn Đảo là những dữ liệu cần thiết phục vụ công tác quản lý, bảo tồn rùa biển không chỉ tại Côn Đảo mà còn có giá trị trong cả nước, đóng góp cần thiết trong kế hoạch hành động đa dạng sinh học của quốc gia và khu vực, đồng thời góp phần thực hiện thành công mục đích kế hoạch hành động bảo tồn rùa biển Việt Nam giai đoạn 2016 – 2025.
Ghi nhận những thành công và giúp sức trong công tác bảo tồn, Trung tâm Sách Kỷ lục nước ta đã hai lần xác lập kỷ lục cho Vườn quốc gia Côn Đảo vào năm 2009 các danh hiệu: “Nơi nuôi ấp và thả về thiên nhiên nhiều rùa biển nhất Việt Nam”; “Vườn quốc gia độc nhất ở Bà Rịa-Vũng Tàu có đầy đủ các dạng sinh thái”.
Lời kết
Với cảnh quan thiên nhiên hoang sơ, tươi đẹp hiếm có cùng với những giá trị đáng chú ý về mặt văn hóa, lịch sử, từ chỗ là “địa ngục trần gian” Côn Đảo đang rất nhanh chuyển mình trở thành hòn đảo quyến rũ nhất hành tinh, là nơi hiếm hoi trên thế giới khiến du khách đặt chân tới và luôn mong muốn có một ngày sẽ được quay trở lại.
Xem thêm: Sống ảo là gì? Cập nhật xu thuế sống ảo của giới trẻ ngày nay
Hảo Hảo – Tổng hợp, chỉnh sửa
(Nguồn tham khảo:vietair, sanvemaybay, beetours)
